Oorlogs- en vredesmonumenten in Asten

Asten kent op meerdere plaatsen grotere en kleinere monumentjes ter herdenking van oorlogsgebeurtenissen. In deze “Peel in Perspectief” wordt beknopt de geschiedenis beschreven van de openbare monumenten die namens de gemeente zijn opgericht. Bij de andere kan gedacht worden aan het grafmonument van burgemeester Wijnen, het op 4 mei 2001 onthulde monument met de namen van Heusdense oorlogsslachtoffers en de plaquette in de Berken als herinnering aan de bemanning van een neergestort Engels vliegtuig.

Het ontwerp van het monument voor het Moussaultpark van de hand van Annemarie Leenders-Kusters

Het monument in het Moussaultpark
Het Kruismonument op sluis 11 is duidelijk niet bedoeld voor herdenking van Astense burgers die door oorlogsgeweld zijn omgekomen. Dit blijkt uit het feit dat burgemeester Ploegmakers in 1949 het comité voor de vervaardiging van een grafmonument voor burgemeester Wijnen († 15-08-1944) in overweging geeft, om ook een voorstel te doen voor een gedenkteken voor de andere gevallen Astense bezettings- en oorlogsslachtoffers. De commissie onder leiding van Ben Martens, die het uiteindelijk in 1955 lukt het grafmonument voor verzetsslachtoffer Willem Wijnen te verwezenlijken, beveelt ook een “monument voor alle gevallenen” aan.
Het duurt nog tot de Dodenherdenking 1963 voordat er concrete plannen voor zo’n monument worden gesmeed. F.M. Snijders en J.W. Strijbosch nemen het initiatief. De gemeente volgt en vraagt aan de in Asten geboren kunstenares Annemarie Leenders-Kusters een ontwerp te maken. De initiatiefnemers zorgen via een collecte voor een financiële basis, die zal worden uitgebouwd met inzamelingsacties van het Winkelweek-comité en andere acties zoals een voetbalwedstrijd. Op 25 februari 1964 kiezen de betrokkenen voor het ontwerp van de vrijstaande liggende figuur op een sokkel, waarvoor het voetstuk van het H.Hartbeeld op het Koningsplein gebruikt zal worden. De figuur symboliseert de gestorven mens. Het gedenkteken zal niet in Ommel geplaatst worden, de plek waar het in eerste instantie gedacht werd, maar in het park aan de Moussaultstraat in het Centrum van Asten.
Omdat vermelding van alle namen van de gevallenen voor onmogelijk wordt gehouden, kiest men uiteindelijk voor “Ter nagedachtenis aan burgemeester Wijnen en alle Astense gevallenen in de tweede wereldoorlog”. Pas op 23 maart 1966 wordt de ministeriële goedkeuring voor het ontwerp ontvangen. Het beoogde materiaal, gewapende kunststeen, moet wel vervangen worden door duurzamer brons. Als twee jaar later met de uitvoering begonnen wordt, is geen sprake meer van een sokkel. Gemeentewerken maakt van beton en klinkers van een oude boerderij een stevig platform. Een aantal jaren later is het beeld wel op een sokkel geplaatst.
Eijsbouts giet het beeld. Eind april 1968 kan het “Comité tot oprichting van een oorlogs- en vredesgedenkteken” de uitnodigingen voor de onthulling door waarnemend- burgemeester De Leeuw versturen naar nabestaanden van 54 Astense gevallenen en andere genodigden. De onthulling vindt plaats op Dodenherdenking 4 mei 1968. En vanaf dat moment hebben de Astenaren een vaste plaats om te herdenken. Het duurt een aantal jaren, voordat de herdenking een jaarlijkse traditie wordt. Tegenwoordig heeft Dodenherdenking in het Moussaultpark voor vele Astenaren een bijzondere betekenis. Die wordt versterkt door de onthulling op 4 mei 2008 van de plaquettes met namen van de slachtoffers van oorlogsgeweld bij het monument.

Bron: archieven en verzamelingen van Asten en Someren bij het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.