'Gesien bij mijn heeren scheepenen …'

Vanaf 1 januari van dat jaar kwam de rechtspraak in handen van onafhankelijke rechters. Vóór 1811 was eeuwenlang in de plaatsen recht gesproken door eigen inwoners van het dorp, de schepenen. Elke plaats had een college van zeven schepenen, die tal van taken uitvoerden. Tot die taken behoorde de criminele rechtspraak. In dorpen als Deurne en Asten mochten de lokale rechters zelfs de doodstraf uitspreken. Vooral zwervers hing deze straf boven het hoofd. Als ze een eerste keer werden opgepakt en veroordeeld was geseling hun lot. Had deze lijfstraf hen niet afgeschrikt en werden ze een tweede keer opgepakt dan luidde het oordeel van de rechtbank 'brandmerken'. Dit brandmerk was een niet te missen bewijs als zo'n persoon voor een derde keer werd opgepakt. De schepenen konden dan niet anders dan op eis van de plaatselijke drossaard - die als officier van justitie optrad - de doodstraf op te leggen. In de Deurnese en Astense archieven komen meerdere zaken tegen - soms hele groepen - landlopers voor. De Deurnese schepenen hebben bijvoorbeeld een vonnis uitgesproken waarbij een man en zijn vrouw aan de galg zouden worden opgehangen en hun kinderen tijdens de uitvoering hiervan moesten toekijken. De vonnissen begonnen steevast met 'Gesien bij mijn heeren scheepenen …'. In Deurne vonden de rechtszaken plaats in het dinghuis, dat zijn naam vindt in de rechtszittingen, de gedingen.
Naast de criminele zittingen waren er ook zittingen van de lokale rechtbank die geschillen tussen diverse partijen behandelden, de civiele rechtspraak. Ook hiervan getuigen de schepenbankarchieven.  Bij het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven zijn de schepenbankarchieven van de Das-gemeenten van voor 1811 ondergebracht en te raadplegen. Dat van Deurne dateert van eind 15de eeuw, dat van Vlierden van 1435, dat van Asten van 1463, dat van Someren van 1518 en dat van Lierop van 1560. Duizenden zaken die de lokale schepenen eeuwenlang tot 1811 te behandelen kregen in hun ding- of rechtbank zijn er in te vinden. Door Napoleon veranderde dat met ingang van 1 januari 1811. De eigen lokale rechters hoefden zich niet meer uit te spreken over vreemden én plaatsgenoten.